Cùi Bắp™'s Blog

[Cùi Bắp]

Hơn 3 năm trước, "tương tư" Lá Diêu Bông của Hoàng Cầm, hôm nay ông đã ra đi để lại cho đời bao nhiêu là thương nhớ.

Tản mạn Lá Diêu Bông
14:55 16-03-2007

Trưa Sài Gòn, nắng như thiêu như đốt. Phòng làm việc máy lạnh luôn ở 16oC nhưng vẫn thấy nóng. Mở blog lên xem, thấy 1 đứa bạn viết về bài thơ Lá Diêu Bông...

...
Chị bảo: Đứa nào tìm được Lá Diêu Bông
Từ nay ta gọi là chồng.
Hai ngày em đi tìm thấy lá
Chị chau mày:
Đâu phải Lá Diêu Bông.
...

Em vào thực tập tại Công ty tôi đang công tác vào một ngày đầu năm. Ấn tượng đầu tiên em để lại cho tôi là một đứa con gái, học ngành kỹ thuật, ăn mặc hở hang (mình bảo thủ thật). Nhưng nghĩ lại cũng thấy hay hay, mấy đời, Công ty chuyên về kỹ thuật mà có nhân viên nữ, đã vậy còn đẹp và hở hang nữa chứ. Nhưng đây cũng chính là rắc rối cho em.

Trong 14 điều răn của Phật (theo bản dịch từ chùa Thiếu Lâm - Trung Quốc), điều thứ 4: Bi ai lớn nhất của đời người là ghen tỵ. Chính tính ghen tỵ của mọi người đã đưa em đến gần tôi trong ngày chia tay em hoàn thành khóa thực tập. Em chọn chỗ ngồi cạnh tôi, cùng uống Lavie với tôi thay vì uống bia như mọi người, gắp thức ăn cho tôi và nhờ tôi gắp thức ăn cho em. Em giải thích chỉ để chọc tức những người ganh tỵ với em chứ không có gì hết. Trong mắt anh lúc ấy, em trẻ con vô cùng.

...
Mùa Đông sau em tìm thấy lá
Chị lắc đầu,
Trông nắng vãn bên sông.
...

Dù em không còn thực tập ở Công ty nữa nhưng vẫn thường xuyên liên lạc với tôi. Mỗi khi buồn, em lại rủ tôi đi nhâu. Em tập cho tôi có thói quen, khi nào buồn tôi lại rủ em đi nhậu. Những buổi nhậu và những câu chuyện không đầu, không cuối, tôi chở em về, em tựa đầu trên lưng tôi, khi thì ngủ khi thì trò chuyện. Những chuyện buồn, em chẳng biết kể với ai. Em bảo, em chỉ trò chuyện được với anh vì người yêu em lại chẳng hiểu em, khi nào anh không muốn nghe em nói nữa thì báo cho em biết nhé.

...
Ngày cưới chị
Em tìm thấy lá
Chị cười xe chỉ cắm trôn kim.
...

Ngày cưới em, tôi bận việc, không dự được. Hơn hai tháng sau mới gặp lại em. Sài Gòn mùa này như một chảo lửa lớn. Ngồi bên nhau, lòng lại lạnh như băng.

Lá diêu bông chỉ là một sản phẩm tưởng tượng của Hoàng Cầm. Hoàng Cầm tên thật là Bùi Tằng Việt, sinh năm 1921, Bắc Ninh, nổi danh vào thập niên 1940, với các tác phẩm kịch nghệ như Lên Đường, Kiều Loan, Viễn Khách, Hận Nam Quan...

Năm Hoàng Cầm lên 8 tuổi, từ tỉnh lỵ trọ học về thăm nhà bị "tiếng sét ái tình" khi gặp người con gái 16 tuổi tên Vinh. Tiếng sét ấy đã đi sâu vào trái tim, gần 70 năm sau, Hoàng Cầm tâm sự: "Trước mắt tôi, chị hiện ra sáng rực rỡ như một thiên thần. Ngay lập tức, hồn tôi bị chị chiếm đoạt đến đau điếng. Kể từ giây phút định mệnh ấy, tôi mê man chị chẳng còn biết trời đất, ất giáp, quên hết học hành, sách vở, suốt ngày chỉ ngong ngóng sang bên kia đường số 1, xê xế nhà tôi khoảng 20 mét, nơi thiên thần của tôi ngồi bán quán nghèo, phố nhỏ đìu hiu, tỉnh nhỏ... Tôi phải lòng chị, cứ thế giăng mắc tơ tình quanh chị suốt 4 năm trời, đến năm tôi 12 tuổi thì chị đi lấy chồng".

Một buổi chiều mùa đông... Chị Vinh đi về phía cánh đồng chiều còn trơ cuống rạ. Hoàng Cầm bí mật, lặng lẽ lần theo, thấy chị thẩn thơ tìm đồng chiều, lẩm bẩm một mình: Đứa nào tìm được Lá Diêu Bông, từ nay ta gọi là chồng...

25 năm sau, năm 1959, bài thơ Lá Diêu Bông của Hoàng Cầm mới ra đời.

Lá Diêu Bông
Tác giả: Hoàng Cầm

Váy Đình Bảng buông chùng cửa võng
Chị thẩn thơ đi tìm
Đồng chiều
Cuống rạ
Chị bảo
- Đứa nào tìm được Lá Diêu bông
từ nay ta gọi là chồng
Hai ngày em tìm thấy lá
Chị lắc đầu
trông nắng vãn bên sông
Ngày cưới chị
em tìm thấy lá
Chị cười
xe chỉ ấm trôn kim
Chị ba con
em tìm thấy lá
Xoè tay phủ mặt
chị không nhìn
Từ thủa ấy
em cầm chiếc lá
Đi đầu non cuối bể
gió quê vi vút gọi
Diêu bông hời.....!
.....ới Diêu bông!.....

Lá Diêu Bông được Phạm Duy viết thành ca khúc vào giữa thập niên 1980. Đầu thập niên 1990, ở trong nước, Trần Tiến phổ biến bài nầy mang âm điệu dân ca, bình dân. Trần Tiến không hiểu được hồn của bài thơ, ngộ nhận nhân vật, nhưng làm nổi tiếng tên tuổi Lá Diêu Bông:

Lời ru buồn nghe mênh mông, mênh mông, sau lũy tre làng khiến lòng tôi xôn xao.
Ngày lấy chồng em đi qua con đê, con đê mòn lối cỏ về, có chú bướm vàng bay theo em.
Bướm vàng đã đậu cây mù u rồi, lấy chồng sớm làm gì để lời ru thêm buồn.
Ru em, thời thiếu nữ xa xôi; còn đâu bao đêm trăng thanh, tát gàu sòng vui bên anh.
Ru em, thời con gái kiêu sa, em đố ai tìm dược lá diêu bông, em xin lấy làm chồng...

[Lão K]

Xin phép CB cho LK mượn chút đất post một bài về Hoàng Cầm, nhà thơ mà LK vừa mê dòng thơ vừa kính phục sĩ khí của ông.

Bài bình thơ này của Bích Nghi, viết về "Bên kia sông Đuống" và những bài thơ lễ hội Kinh Bắc của ông.

Quê hương ta lúa nếp thơm nồng
Tranh Đông Hồ gà lợn nét tươi trong
Màu dân tộc sáng bừng trang giấy điệp
(Bên kia sông Đuống)

Chỉ vài nét chấm phá, Hoàng Cầm không những đã truyền được hương vị, màu sắc, chất liệu của sản vật quê hương ông mà còn thổi vào đó linh hồn ngàn đời của đất trời Kinh Bắc. Những bức tranh Mẹ con đàn lợn âm dương, Đám cưới chuột, Hứng dừa, Đánh ghen... chắc chắn còn đọng lại mãi trong đời sống tinh thần của người dân Việt Nam như hương lúa nếp thơm nồng. Câu thơ tuyệt nhiên không nhắc đến Mùa Xuân, cũng không nói đến ngày Tết, vậy mà khi đọc, chúng ta cảm nhận niềm hân hoan của những ngày Tết cổ truyền.

Nhắc đến Hoàng Cầm không thể không nhắc đến 'Bên Kia Sông Đuống.'Đây là bài thơ nổi tiếng trong thời kháng chiến chống Pháp. Không phải vì nhạc điệu, cũng không phải vì mục đích tuyên truyền mà bài thơ nổi lên hơn tất cả những bài thơ khác xuất hiện cùng thời. Bên Kia Sông Đuống nổi bật bởi tính sử thi của tác phẩm.

Bài thơ ngợi ca lòng yêu quê hương, rộng ra là lòng yêu nước, của một lớp thanh niên trí thức trong những ngày đầu kháng chiến. Hình ảnh mà Hoàng Cầm miêu tả trong bài thơ nhắc nhở một cách thao thiết những yếm thắm, những lụa hồng, những trẩy hội... Bất cứ ai, khi đọc lên, đều thấy hiển hiện màu sắc thanh bình, đã từ lâu không còn nữa...

Bao giờ về bên kia sông Đuống
Anh lại tìm em
Em mặc yếm thắm
Em thắt lụa hồng
Em đi trẩy hội non sông
Cười mê ánh sáng muôn lòng xuân xanh

'Cười mê ánh sáng muôn lòng xuân xanh” bừng nở cả không gian Kinh Bắc. Ánh sáng nào thành em mà tỏa sáng? Tỏa sáng bởi nụ cười của em, nụ cười rất đẹp, rất lạ, rất khó nắm bắt, được vờn vẽ bằng ngòi bút siêu thực và nhìn bởi không gian tâm linh của Hoàng Cầm. Bài thơ khép lại với khát vọng trở về. Về với 'sông Đuống,' về với quê hương, về với cội nguồn để tận hưởng Mùa Xuân của tạo vật, tận hưởng Mùa Xuân của lòng người. Về với 'Em!'

Có thể nói, trong nền thơ Việt Nam hiện đại, khó có ai hơn được Hoàng Cầm khi viết về Kinh Bắc, đặc biệt về lễ hội Kinh Bắc. Không hẳn Kinh Bắc là vùng đất cổ còn lưu giữ được nhiều truyền thống văn hóa dân gian, mà hội hè còn là mặt chủ yếu của đời sống phi chính thức, đời sống thứ hai. Chính hội hè đã điểm trang, đã cân bằng lại đời sống thường ngày. Tất cả những hình thức hội hè ấy, nằm ngoài phạm vi sinh hoạt nhà nước, mang tính chất mua vui, chứ không mang hơi hướm tôn giáo cần sự trang nghiêm. Chúng tạo ra bên cạnh cuộc sống chính thức một thế giới thứ hai và cuộc đời thứ hai. Những hội hè Kinh Bắc được thể hiện trong thơ Hoàng Cầm như : Hội Long Khám, Hội Vân Hà, Hội Gióng, Hội Lim, Hội đền tám vua triều Lý... đặc biệt là Hội chen Nga Hoàng: nửa đêm đèn nến tắt phụt, cho phép trai gái thỏa nguyện cái tình lớn lao, say mê vào bậc nhất đời sống của con người. Trong mùa lễ hội, người đàn bà vốn bị xem thường, bạc đãi sẽ tìm lại được bản thân mình trong các hội thi trổ tài khéo léo: Thi sợi bún, Thi ăn mía thổi cơm, Thi đánh đu, Thi hát đúm, Thi dệt vải, Thi thêu gấm. Không có nhà thơ nào viết về lễ hội nhiều và hay như Hoàng Cầm.

Những câu thơ viết về hội hè, đình đám của Hoàng Cầm làm thăng hoa trong thơ Việt một không gian vừa thực vừa ảo, biến hóa khôn lường... tất cả được vẽ bằng một ngòi bút tài hoa, quyến rũ. Hãy nghe Hoàng Cầm thầm thì với cọng bún Kinh Bắc:

Ơi đêm Đông Hồ
Nát nhầu thân tố nữ
Sợi bún ngà vá lại dung nhan
(Thi sợi bún)

Và rồi theo vết Xuân Hương, ông đánh đu cảm hứng của mình giữa Mùa Xuân rộn rã:

Luồn tay ôm say giấc bay lay đỉnh núi
Tuột hàng khuy lơi yếm tóc buông mành
Đùi chảy búp dài thon nhún vội
Bàng hoàng tia chớp liệng nghiêng xanh
(Thi đánh đu)

Đừng rụt rè, hãy đam mê, như Hoàng Cầm đã từng đam mê:

Chen Nga Hoàng
Len chèn nguyệt tận
Phụt nửa đêm đèn nến tắt
(...) Hỗn mang mê vô cùng
Địa đàng say tới tấp
Không giờ không
Thăm thẳm nguyện cầu hơi em nồng

Nhẩn nha thôi
Ôi dùi nhẹ buông tênh... tang vờ câm
Ai nện xin thương ngầm
Gõ hờ đôi ba tiếng cuối buồn vang âm
Vì tay ải tay ai
Chưa nguôi tê mê thầm
(Hội chen Nga Hoàng)

Trong Hội chen Nga Hoàng, chúng ta nghe Hoàng Cầm thầm thì với ngữ điệu và trong những đam mê huyền ảo đó, giới tính không còn phân biệt được nữa. Những nốt nhạc trầm trong thơ ông quấn quýt không gian ân ái trong hơi thở đêm của Mùa Xuân bất tận. Mùa Xuân của luyến ái, của tái sinh.

Hoàng Cầm yêu cuộc sống đến từng hơi thở, từng nhịp đập của con tim qua mỗi câu trong đời thơ của ông. Tác phẩm của Hoàng Cầm luôn toát lên sự giản dị của tâm hồn, lòng trung kiên và tình yêu vô bờ đối với mảnh đất Kinh Bắc. Hoàng Cầm muốn chúng ta cùng ông lắng nghe đời sống để nhận ra hương vị quê hương. Thơ Hoàng Cầm, như một bó hoa đẹp mà vẻ đẹp của mỗi bông hoa được thắp lên bằng chính ánh sáng của tài năng nghệ thuật.

[Cùi Bắp]

Năm 2008

Đùa với google!
21:28 14-10-2008

Hôm nay quỡn, thấy bạn Nghi làm một việc hay hay là search câu "yêu người có vợ". Có những hơn 4 triệu kết quả. Hơi hoảng, thế là bắt chước. Vào google search chính xác từ: "yêu người có chồng". May thật: Kết quả 1 - 10 trong khoảng 1.340 cho "yêu người có chồng". (0,29 giây). Thế mà, thêm chữ "đã" vào lại nhiều hơn: Kết quả 1 - 10 trong khoảng 2.920 cho "yêu người đã có chồng". (0,26 giây). Nhưng nói gì nói, cũng không nhiều như kết quả bạn Nghi search. Thôi thì tự an ủi, mình cũng còn quý hiếm. Không bỏ cuộc đâu.

Năm 2010

Làm lại việc tương tự nhưng kết quả là: Khoảng 870.000 kết quả (0,35 giây)

Khiếp, ngày càng nhiều người đi vào vết xe của mình nhỉ!

[OA _ NỮ]

Hơn một tháng rồi, thấy nhà CB quạnh vắng quá. Về VN vừa rồi, tiệc quá chị cũng ko gặp được CB, đó là điều đáng tiếc nhất của OA NỮ.

Thôi thì tặng CB con thuyền, nếu CB lãng du phương trời nào, nhớ quăng mỏ neo về nhà mình nhé.

[Cùi Bắp]

Hơn một tháng rồi, thấy nhà CB quạnh vắng quá. Về VN vừa rồi, tiệc quá chị cũng ko gặp được CB, đó là điều đáng tiếc nhất của OA NỮ.

Thôi thì tặng CB con thuyền, nếu CB lãng du phương trời nào, nhớ quăng mỏ neo về nhà mình nhé.

Dạ em đây chị. Tại gần đây em bị mất đồ nhiều quá nên tinh thần hơi xuống tí. Cũng qua rồi, em lại là em thôi. Chị về mà em không diện kiến được chị, tiếc thật. Mà hình như tàu này của CVK hả chị?

[OA _ NỮ]

Ai là CVK hả em?

Chia buồn cùng em nhá. Nhưng mà em mất đồ nghề gì thế? Đừng nói với chị đó là những đứa con yêu dấu mà đã cùng em sẻ chia cả về vật chất và tinh thần nhá.

[Cùi Bắp]

Ai là CVK hả em?

Chia buồn cùng em nhá. Nhưng mà em mất đồ nghề gì thế? Đừng nói với chị đó là những đứa con yêu dấu mà đã cùng em sẻ chia cả về vật chất và tinh thần nhá.

Tại em thấy link ảnh từ CVK mà.

Dạ em mất Nikon 24-70N, 70-200N, Macbook Pro 17", Powerbook 17", Nikon D1x limited edition và 1 số đồ linh tinh khác... Nói chung là mất hết rồi.

[OA _ NỮ]

Tại em thấy link ảnh từ CVK mà.

Dạ em mất Nikon 24-70N, 70-200N, Macbook Pro 17", Powerbook 17", Nikon D1x limited edition và 1 số đồ linh tinh khác... Nói chung là mất hết rồi.

Tổn thất lớn quá em hả. Chơi đồ xịn như thế này cảm giác lúc nào cũng ko thoải mái. Giờ chị mà đi lang tháng 1 mình với mớ đồ nghề đó thì cũng phải đề phòng. Mặc dù loanh quanh khu nhà chị rất an ninh.

Em mất đúng 2 cái len mà chị vừa khuân về. Thôi của đi thay người, cứ an ủi thế. Chị năm nào mà ko mất của thì lại lo lắng bất an về những rủi ro khác em à. Mà y như rằng đúng thế.

[Cùi Bắp]

Tổn thất lớn quá em hả. Chơi đồ xịn như thế này cảm giác lúc nào cũng ko thoải mái. Giờ chị mà đi lang tháng 1 mình với mớ đồ nghề đó thì cũng phải đề phòng. Mặc dù loanh quanh khu nhà chị rất an ninh.

Em mất đúng 2 cái len mà chị vừa khuân về. Thôi của đi thay người, cứ an ủi thế. Chị năm nào mà ko mất của thì lại lo lắng bất an về những rủi ro khác em à. Mà y như rằng đúng thế.

Em cũng hy vọng vậy chị. Chị có đồ chơi mới toàn hàng đỉnh thì nhất định sắp có ảnh đỉnh nữa rồi hen!

[Cùi Bắp]

Ngày không biết về đâu

Không biết từ bao giờ tôi bỗng chợt nhận ra rằng mình không còn ý thức cầu tiến, lười biếng, không có một kế hoạch nào cho tương lai... để rồi càng ngày càng lùi xa, lùi xa vào bóng tối cuộc đời này. Chỉ biết đến những đam mê khát vọng rất ảo tưởng, ảo tưởng để rồi nhận lại chỉ toàn là cay đắng, mãi bước đi 1 mình lang thang không mỏi như những kẻ du mục không bến không bờ....

Cũng không biết từ khi nào mà em chỉ muốn giữ hết mọi tậm sự, mọi buồn đau cho riêng mình. Có những suy nghĩ mà em không bao giờ muốn chia sẻ cùng ai. Có những khoảnh khắc mà em muốn thế giới tan biến, hoặc là… em tan biến, không còn buồn lo, không còn chán nản. Sao em không cho mọi người thấy nỗi buồn trong em? Mọi thứ trên cuộc đời này đôi khi trôi qua thật nhanh, vẫn là bình thường khi nó không như ta mong đợi. Hôm nay có thể là hạnh phúc, ngày mai sẽ buồn đau, ngày sau nữa chưa ai biết, nhưng dù sao, “ngày mai sẽ là một ngày mới” em ơi.

Em có thể thất vọng vì những điều không đạt được. Thất vọng về những nỗ lực của em đã không mang lại kết quả như em mong muốn. Thất vọng khi chờ đợi, chờ đợi mà cơ hội em cho em không tới. Thất vọng vì yêu thương của em trao đi bị hoài nghi. Hay thất vọng khi đã quá kì vọng.

Cuộc đời này luôn có những điều không như ta mong đợi vì "vũ trụ luôn chống lại con người" mà. Nhưng dù sao thì cũng phải sống, dù sống vui, sống chán nãn hay sống mệt mỏi vẫn hơn một xác chết vừa rơi từ tầng 12 xuống đất hay từ cầu Bình Lợi xuống sông...

Tại sao tôi lại luôn mong cái chết đến với mình khi biết bao người phải chiến đấu để kéo dài thêm phút nào hay phút đó cho những người không còn cơ hội được cái quyền sống mà tôi đang chán nản...

Biết làm sao đây?