12 điều không thể và có thể trong cuộc sống

[Triplec]

Anh Độc hành thân mến,

Anh đã đúng khi nói rằng Triplec đã không vô tình và không lạc đề khi kết thúc bài viết (ngày 7.4) của mình bằng việc trích dẫn về câu nói "Làm người tốt thì không phải xin phép" và đưa vào một câu kết của bản thân Triplec nữa. Đúng là Triplec đã không vô tình và không lạc đề. Một người nào đó không tham gia vào cuộc thảo luận về chủ đề "vô cảm" này và không theo dõi đầy đủ các bài viết, ý kiến của mọi người từ đầu thì có thể nghĩ như vậy nhưng với anh Độc Hành thì Triplec nghĩ là không.

Bài viết của Triplec trao đổi về nhiều vấn đề, nhiều quan điểm, câu chuyện được đề cập trong các bài viết của một số anh chị em trước đó. Bài của Triplec có đề cập tới câu chuyện một người bạn ở Mỹ khuyên Triplec ở cái đất Mỹ đừng bao giờ cho người khác đi nhờ xe để nói lên rằng việc nhiều người e ngại "làm ngưòi tốt thật khó"không chỉ có ở mỗi Việt Nam. Hay câu chuyện thứ hai về người đàn ông da đen nhặt được chiếc điện thoại của Triplec cũng để minh chứng rằng làm người tốt thật khó bởi Triplec đã từng ở vị thế người được giúp mà đã nghi ngờ lòng tốt của người khác. Câu chuyện thứ 3 và thứ 4 nói về những tấm lòng tốt Triplec đã được gặp ở cả nước ngoài, cả Việt Nam và qua đó Triplec cũng muôn nói lòng tốt có thể ở quanh ta và ngay cả ở Việt Nam nó cũng không phải là điều xa xỉ hay hiếm hoi. Câu chuyện thứ 3 của Triplec, với chi tiết về việc Triplec đứng vẫy mãi đề nhờ giúp đỡ mà không có ai dừng xe lại để cũng một lần nữa nói rằng sự vô cảm hay nỗi sợ, nỗi e ngại làm người tốt cũng không phải hiếm ở nước Mỹ và không phải chỉ ở Việt Nam mới có. Qua câu chuyện thứ 3 Triplec cũng muốn nói rằng nếu chỉ cần chúng ta không vô cảm, không sợ làm người tốt một chút thôi thì có thể đã giúp người khác được rất nhiều. Triplec đã kể lại một số câu chuyện của bản thân và qua đó cũng chia sẻ quan điểm của Triplec về vấn đề "vô cảm" và "làm người tốt", những vấn đề được đề cập tới trong các bài viết trước đó của một số anh chị và các bạn tham gia chủ đề thảo luận này. Và mặc dù Triplec không trích dẫn lại bài viết của các anh chị, các bạn trước đó (trừ phần trích dẫn của LK để làm đề dẫn) nhưng những người theo dõi thảo luận sẽ biết các quan điểm của Triplec chỗ nào giống của ai, chỗ nào không giống của ai và thông tin trao đổi của Triplec ở chỗ này là đề cập tới vấn đề nào được nêu trong bài của ai (hoặc của những ai)... Hẳn là anh Độc hành cũng thấy như vậy.

Cũng theo một cách thức nhập đề và dẫn dắt câu chuyện, chia sẻ thông tin và quan điểm như vậy Triplec nói về vấn đề làm người tốt và thái độ của gia đình đối với việc một người thân trong gia đình làm điều tốt. Trong phần này Triplec chỉ đề cập tới việc làm người tốt có phải xin phép người thân trong gia đình không, chỉ trong phạm vi đó và tin rằng những người theo dõi cuộc thảo luận này, đặc biệt là anh Độc Hành hiểu điều đó. Tại sao như vậy? Đó là vì phần nói chuyện về gia đình và làm người tốt ở đây liên quan tới vấn đề anh Độc Hành đã nêu ra trước đó về những điều anh cho là vô cảm với người thân trong gia đình với rất nhiều giả thiết cụ thể. Triplec không có thói quen đi vào từng câu từng chữ của người viết mà luôn hiểu xem tìm ý nghĩa khái quát của cả một câu hay một đoạn văn người viết muốn nói lên điều gì. Và với ý của anh là cho là vô cảm khi để mẹ già ngóng cửa, đề người vợ lo lắng chờ cơm, để đứa con bơ vơ cổng trường... Triplec đã kể về câu chuyện người mẹ dậy con, trích dẫn câu nói của người mẹ và tất cả là để đưa tới câu kết cuối cùng của Triplec và cũng là ý quan trọng nhất mà Triplec muốn trao đổi ở đây, đó là có thể mẹ già ta đã phải ngóng cửa, vợ ta đã phải đợi cơm, con ta đã phải chờ trước cổng trường nhưng khi biết lý do khiến ta đã làm người thân trong gia đình trông mong lo lắng như vậy là bởi ta vừa làm điều tốt cho người khác thì chắc cũng sẽ không phản đối. Đó cũng là lý do vì sao câu cuối Triplec để ngắt dòng, là cách để Triplec nhấn mạnh ý mình và cũng là một cách để kết bài. Câu trích dẫn "làm người tốt thì không phải xin phép" là trong ngữ cảnh như vậy, làm đề dẫn cho câu kết về gia đình và làm người tốt của Triplec. Chính vì vậy Triplec mới nói anh Độc Hành đã hiểu sai câu trích dẫn của Triplec khi đưa ra những ví dụ về việc phải xin phép người ngoài hay "đương sự" mà không có một ví dụ nào về việc cần phải xin phép hay không phải xin phép người trong gia đình khi làm điều tốt và những ví dụ của anh đã không phù hợp là vì vậy.

Khi đưa ra một câu trích dẫn mà mình cho là thích và làm đề dẫn cho một ý kiến của mình theo cùng chiều hướng đó thì cho dù câu trích dẫn không phải là của mình nó cũng nói lên quan điểm của mình. Chính bởi vậy Triplec nghĩ rằng mọi người đều hiểu trong bài viết ngày 7.4 của Triplec với cách trích dẫn như vậy, đưa ra câu kết như vậy thì câu trích dẫn đó cũng chính là quan điểm của Triplec. Và đã là quan điểm của mình thì nếu cần có thể tranh luận để bao vệ quan điểm của mình. Tranh luận để bảo vệ quan điểm của mình (mà cuối cùng cũng có thể là thấy quan điểm của mình và cũng là quan điểm của tác giả câu trích dẫn là sai) chứ không phải đi bảo vệ cho trách nhiệm phát ngôn của tác giả câu trích dẫn. Anh Độc Hành có thể phản biện lại tác giả của câu trích dẫn và Triplec vì đồng quan điểm với tác giả nên nếu cần thì có thể tranh luận lại để bảo vệ quan điểm của mình chứ không phải là đi ôm trách nhiệm phát ngôn của người khác vào người để mà đi bảo vệ.

Mặc dù ở trên Triplec nói về việc có thể tranh luận để bảo về quan điểm của mình trong trường hợp trích dẫn câu nói của người khác mà mình đồng quan điểm, tuy nhiên trong phần trao đổi với anh Độc Hành ở bài trước (11.4) bởi Triplec đã nói các ví dụ của anh không phù hợp với ngữ cảnh trích dẫn và hàm ý của mình nên Triplec không đi vào tranh luận hay trao đổi về quan điểm của anh Độc Hành về việc làm người tốt có cần phải xin phép không (Nhân tiện đây thì Triplec muốn nói rằng Triplec không cho là việc cứ "lì lợm" hay nằng nặng đòi giúp người khác trong khi người ta muốn chối từ mới là không vô cảm với người khác hay mới là người tốt).

Còn một điểm nữa là Triplec thấy mình và anh Độc Hành khác nhau nhiều trong cách tiếp cận, tìm hiều bài viết của người cùng tham gia thảo luận hay tranh luận với mình. Như đã nói, Triplec không hay đi vào tiểu tiết từng câu chữ mà luôn muốn tìm ý nghĩa chính hay hàm ý của một câu nói, một đoạn văn hay cả bài viết của người viết. Anh Độc Hành thì lại cẩn trọng tra cứu và nghiên cứu từng câu chữ để đảm bảo rằng không hiểu sai người viết và để thể hiện sự tôn trọng người viết, theo như anh nói. Và cũng bởi vậy, trong các bài viết của anh Độc Hành, ngoài việc luận giải ý kiến của ngưòi khác rất cụ thể anh nêu các ý kiến của mình với các dẫn chứng, ví dụ cũng vô cùng cụ thể. Tuy nhiên, Triplec e rằng đôi khi việc luận giải quá cụ thể lại làm mất đi ý nghĩa tổng quảt của một câu nói hay một đoạn văn cũng như việc đưa ra các dẫn chứng quá cụ thể làm hạn chế góc nhìn về một vấn đề và có thể dẫn đến sự sai lệch trong cách hiểu về một vấn đề. Ví dụ như khi bàn về khái niệm thế nào là người tốt anh đưa ra hai ý kiến để mọi người thảo luận:

"- Có phải người tốt là người sẵn sàng dẹp bỏ lý trí, hy sinh nhiều thứ để giúp đỡ người bị hoạn nạn dù đó là ai, bất chấp hậu quả từ đó có thể gây khốn đốn, khổ đau cho cả gia đình mình, với niềm tin là gia đình của mình dù bị ảnh hưởng thê thảm thế nào cũng không bao giờ phản đối khi mình làm người tốt ?

- Hay người tốt là người rất sợ gia đình,người thân của mình lâm vào cảnh khốn khó, nên luôn ý thức né tránh mọi nguy hại cho bản thân, giữ cho mình được an toàn, vững vàng về mọi mặt, hầu có điều kiện phụng dưỡng đầy đủ cho ông bà, cha mẹ , làm tròn trách nhiệm với vợ (chồng), nuôi dạy con cái nên người ?"

Hai ví dụ của anh đối ngược nhau hoàn toàn và anh muốn mọi người chọn một, cái này hoặc cái kia, như thế này mới là tốt hay người như thế kia mới là tốt trong khi thực tế thì con người ta thường không suy nghĩ và ứng xử cực đoan như thế. Trong các trao đổi trước đó cũng không có ai nói người tốt hoặc là phải như thế này (trường hợp 1) hoặc phải như thế kia (trường hợp 2). Ví dụ như khi chị Oa-nữ hay anh LK nói muốn được làm người không vô cảm (người tốt) để tâm được an, để tối có thể kê cao đầu ngủ Triplec tin rằng các anh chị ấy cũng không cho rằng mình "sẵn sàng dẹp bỏ lý trí, hy sinh nhiều thứ để giúp đỡ người bị hoạn nạn dù đó là ai, bất chấp hậu quả từ đó có thể gây khốn đốn, khổ đau cho cả gia đình mình, với niềm tin là gia đình của mình dù bị ảnh hưởng thê thảm thế nào cũng không bao giờ phản đối khi mình làm người tốt?" Chẳng lẽ những người tốt nhất định phải là người không cót lý trí và vô cảm với gia đình hay sao? (viết đến đây tự nhiên Triplec lại nghĩ, không biết có cần phải nói với anh Độc Hành rằng lúc trước Triplec có nói đôi khi mình cần để lý trí sang một bên để cuộc sống được nhẹ nhàng thì không có nghĩa Triplec cho rằng để làm người tốt, để nhẹ nhàng trong tâm thì cần vứt bỏ mọi lý trí?).

Triplec cũng không cho rằng tất những người sống có trách nhiệm với gia đình, sợ gia đình, người thân mình lâm vào cảnh khốn khó, người muốn được phụng dưỡng ông bà, cha mẹ, nuôi dạy con nên người.... lại phải nhất thiết giữ mình đến mức không thể, ví dụ, dừng xe để hỏi thăm một cô gái đang kêu gọi sự giúp đỡ bên đường, xem cô ta cần gì và mình có thể giúp gì... Người tốt, như Yêu 1000C đã nói, là ngưòi có trách nhiệm với bản thân, gia đình và xã hội và biết cư xử đúng mực hay thích hợp theo hoàn cảnh. Bởi vậy việc anh Độc Hành quy người tốt về một trong hai trường hợp rất cụ thể và với ranh giới rõ ràng như trên theo Triplec là không phù hợp.

Hay như khi Triplec nói về việc mình tán đồng quan điểm "làm người tốt thì không cần xin phép" để dạy con... "nếu có thể làm được điều tốt cho người khác thì không nên chần chừ". Hàm ý của Triplec như đã nói ở trên là mình dạy con nếu có thể làm được điều tốt cho ai thì hãy làm luôn đừng băn khoăn mẹ cha, ông bà hay người thân của minh có cho phép hay không. Tuy nhiên anh Độc Hành lại đưa ra những ví dụ cụ thể (1, 2, 3) và nói trước khi giúp người ta thì phải như thế này, như thế kia mới là phải, mới là lịch sự, là tế nhị, vân vân và vân vân... Tuy nhiên như Triplec đã nói, đôi khi ta càng cụ thể lại càng thiếu. Khi nói "không nên chần chừ" là Triplec nói về việc dạy cho con trẻ ý thức sắn sàng giúp đỡ người khác khi có thể chứ không phải để dạy con rằng khi thấy cần giúp ai thì cứ lao bổ vào giúp người ta theo ý mình mà không cần biết việc giúp đó có làm người ta phiền không, có bất lịch sự không, có làm người ta hiểu lầm mình không... Đó là về cách ứng xử, là một vài trong số những kỹ năng sống, kỹ năng mềm mà những người làm cha mẹ cũng cần dậy con mình. Tuy nhiên đó không phải điều Triplec muốn nói ở đây, không phải hàm ý trong câu nói của Triplec. Không có nghĩa khi mình nói cần rèn ý thức cho con là mình bỏ lơi việc hướng đẫn con kỹ năng sống. Không có nghĩa khi mình nói về việc dạy con có ý thức làm người tốt là mình đã quên việc dạy con làm người lễ phép...

Với những khác biệt về cách tiếp cận vấn đề trong trao đổi, thảo luận và tranh luận như vậy nên Triplec thấy thật khó mà có thể tiếp tục trao đổi với anh Độc Hành về chủ đề này bởi sẽ dẫn đến việc đôi bên hoặc đi bắt bẻ ý kiến của nhau hoặc mất thì giờ giải thích cho nhau tại sao tôi lại nói thế nọ, tại sao tôi lại viết thế kia. Vậy nên xin phép anh Triplec sẽ dừng ở đây. Tuy nhiên nếu thấy Triplec nói chưa thỏa đáng thì anh vẫn có thể phản bác lại ý kiến của Triplec nếu anh thấy cần. Mặc dù vậy, cho dù ý kiến anh thế nào thì Triplec cũng xin phép không tiếp tục tham gia cùng anh bởi e ngại về những sa đà không đâu.

Xin cảm ơn anh đã cùng trao đổi với Triplec.


Trân trọng,

Triplec 12.4.2013