Chim có tổ, người có tông
"Chim có Tổ, Người có Tông"
Theo gia phả của tổ tiên để lại, nguồn gốc dòng họ Lê của mình ở Bắc Hà đi vào Nam năm 1627 để lập nghiệp. Ông là Lê Văn Long, bà là Võ Thị Dương. Ông bà đã trú ngụ nhiều nơi để sinh sống, cuối cùng cư ngụ chính thức tại xóm nồi Hanh Công, thôn Mỹ Hoá, xã Cát Hanh, huyện Phù Cát, tỉnh Bình Định.
Khi vào Nam, ông bà sinh được 2 người con. Người con trưởng ở tại thôn Tân Xuân, xã Cát Hanh, huyện Phù Cát (chánh phái). Người con thứ 2 ở tại thôn Mỹ Hoá, xá Cát Hanh, huyện Phù Cát. Đến nay đã qua 5 thế kỷ, hai ông đã sinh ra nhiều đời con cháu, làm ăn sinh sống qua các thời kỳ. Tính đến mình là đời thứ 11.
Tại xã Bình An, huyện Tây Sơn có khu văn hoá đặt tên là Khu văn hoá Dương Long để ghi nhớ công lao của ông bà Dương Long đã có công khai khẩn và được các triều đại phong kiến phong cho họ Lê là tiền hiền khai khẩn và phong sắc thần. Đó là vinh dự cho dòng họ Lê chúng ta.
Con cháu ngày càng đông, nhưng dòng tộc chưa có điều kiện xây dựng nhà thờ họ Lê để thờ phụng tổ tiên. Trước nhu cầu bức xúc ấy, Hội đồng Lê Tộc được thành lập bao gồm đại diện cho tất cả các phái, các nhánh và thống nhất chủ trương vận động xây dựng nhà thờ họ trên khu đất mộ Bà (tục danh đất mộ Bà) tại xóm Hanh Công, thôn Mỹ Hoá, xã Cát Hanh.
Con cháu nội ngoại họ Lê cùng tham gia đóng góp và nhà thờ họ Lê được khởi công ngày 2/4 năm Mậu Tý đến ngày 29/6 năm Mậu Tý hoàn thành đưa vào sử dụng. Kinh phí gần 150 triệu đồng. Công trình đã hoàn thành, đưa vào sử dụng là nhờ tộc họ giữ mối đoàn kết chặt chẽ, nhất quán một lòng, tin tưởng lẫn nhau. Cả tộc họ ra sức phấn đấu xây dựng dòng tộc văn hoá, góp phần xây dựng các mặt công tác ở địa phương ngày càng phát triển.
Từ năm 2008 trở về trước, ngày giỗ họ là ngày 12/3 âm lịch và được tổ chức tại nhà ông Lê Phuông (chánh phái) ở thôn Tân Xuân, xã Cát Hanh. Sau khi nhà thờ họ Lê hoàn thành, Hội đồng Lê tộc thống nhất chuyển ngày giỗ Họ hàng năm là ngày mùng 10 tháng 3 âm lịch và tổ chức tại nhà thờ họ. Tất cả con cháu nội ngoại đều tập trung về để tưởng nhớ đến tổ tiên.
Trích dẫn