Tạp văn

[Tường Thụy]

Nghề và nghiệp


Đôi khi, thấy có người kê khai vào mục nghề nghiệp: Làm thơ.
Nếu là “làm thơ” thì tôi muốn bỏ chữ nghề đi, chỉ nên để chữ nghiệp thôi.
Từ điển thì định nghĩa: nghiệp là nghề làm ăn. Mặc dù có nhiều người hay dẫn từ điển để bảo vệ cho một ý kiến nào đó nhưng tôi không thích hiểu nghề nghiệp theo nghĩa từ điển nêu. Nghề nghiệp là một từ ghép nên hai chữ ấy hẳn phải mang ý nghĩa nào đó khác nhau. Nhưng tôi không bàn về chữ nghĩa mà mục đích chỉ bàn về việc làm thơ.
Vì vậy, tôi lý giải theo kiểu riêng: nghề là một công việc của một người mà người đó phải am hiểu, thậm chí phải tinh thông. Nghề mang lại cho người ta nguồn thu nhập để đảm bảo sống và làm việc.
Còn nghiệp ở khía cạnh nào đó chung nghĩa với nghề nhưng nó là cái gì đó đeo bám dai dẳng suốt đời. Nó làm cho người ta đam mê, giải tỏa những bức xúc về tinh thần. Lại cũng có khi nó hành hạ con người, làm cho con người khốn khổ nhưng người ta lại không bỏ nó. Vì vậy mới có chữ nghiệp chướng.
Một người làm nghề dạy học thì phải có lương. Nhưng khi ông về hưu thì lại không có điều kiện hoặc không muốn mở lớp thu học phí trong khi nhu cầu dạy học của ông vẫn có. Thế là ông dạy không công cho những học sinh có nhu cầu, thậm chí còn phải mời mọc. Vì ông nhớ nghề và ông muốn truyền bá sự hiểu biết của mình cho thế hệ sau. Lúc này, nghề của ông trở thành nghiệp.
Vậy nên, tôi không cho thơ là một nghề. Đành rằng có nhà thơ nằm trong biên chế nhà nước được trả lương nhưng Nhà nước trả lương cho anh ta không phải để anh ta làm thơ mà bắt anh ta làm một nghề nào đó như biên tập, dịch sách chẳng hạn.
Còn những nhà thơ không thuộc biên chế nhà nước thì phải sống bằng những nghề như kinh doanh, làm ruộng, chạy xe ôm … Nếu chỉ làm thơ thôi thì không thể có thu nhâp. Anh không thể bỏ vốn in thơ bán lấy lãi. Và cũng chẳng một nhà kinh doanh đơn thuần nào lại dại dột đầu tư vào anh ta, bỏ tiền ra in thơ cho anh ta hòng kiếm lợi nhuận.
Thế mà anh ta vẫn viết, vẫn đam mê, chịu mang tiếng là hâm, là lẩn thẩn, chưa kể bao rắc rối kèm theo. Với anh, nếu không làm thơ thì đời chẳng còn ý nghĩa gì nữa. Người ta bảo, đó là cái nghiệp nó hành anh.


22/4/2010
NTT

NGHIỆP THƠ

Thơ anh xếp ở bên đàng
Tặng người không đắt, dại quàng vào thân
Bán ra mấy cắc một vần
Mà mong đổi lấy bạc gần vàng xa.

Đành đem về cất góc nhà
Rồi quăng bút, sợ người ta chê cười
Sợ thêm tai họa vào người
Bấy nhiêu chưa khổ một đời hay sao.

Có cơn gió mới xôn xao
Mang theo em tự phương nào tới đây
Tìm thơ anh, đọc khen hay
Em yêu từng chữ em say từng lời.

Chắc là em động viên thôi
Mà sao lại thấy bồi hồi trong tim
Hình như mình cũng thích khen
Muốn đem thơ đổi từ em nụ cười.

Nghiệp gì đeo mãi không thôi
Anh ra nhặt bút lại ngồi làm thơ.

23/3/2010